Polityka i konflikty międzynarodowe
1. CNN ujawnia dowody egzekucji ukraińskich jeńców przez Rosjan
Dziennikarze CNN dotarli do wstrząsających dowodów na egzekucje ukraińskich jeńców wojennych przez rosyjskie siły zbrojne. Na opublikowanym nagraniu z drona słychać rosyjskiego dowódcę wydającego rozkaz: „Weź dowódcę do niewoli i zabij wszystkich pozostałych”, co stanowi rażące naruszenie prawa międzynarodowego. Ukraińska prokuratura generalna prowadzi obecnie 75 śledztw w sprawie 268 takich egzekucji, a eksperci ONZ wskazują na systemowy charakter tych zbrodni, sugerując, że rozkazy mogą pochodzić z najwyższych szczebli rosyjskiego dowództwa. Zachodni wywiad uznał nagrania za autentyczne i spójne z wcześniejszymi przypadkami brutalnych egzekucji na froncie. źródło
2. RCB opracowuje krajowy plan ewakuacji: przygotowania na wypadek kryzysu
Polski rząd, poprzez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB), intensyfikuje prace nad krajowym planem ewakuacji ludności w odpowiedzi na potencjalne zagrożenia militarne i katastrofy naturalne. Działania te wynikają z ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, która weszła w życie w styczniu 2025 roku, nakładając na RCB obowiązek opracowania wytycznych dla wojewodów oraz koordynacji lokalnych planów ewakuacyjnych. Przygotowania uwzględniają doświadczenia z konfliktu na Ukrainie, kładąc nacisk na zabezpieczenie logistyczne, ochronę konwojów oraz dostosowanie środków transportu do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i wymagających opieki medycznej. Współpraca ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego oraz planowane działania edukacyjne mają na celu zwiększenie gotowości społeczeństwa na wypadek sytuacji kryzysowych. źródło
3. Donald Trump ogłasza budowę „Złotej Kopuły” – kosmicznej tarczy antyrakietowej za 175 miliardów dolarów
Prezydent USA, Donald Trump, ogłosił rozpoczęcie budowy „Złotej Kopuły” – nowoczesnego systemu obrony przeciwrakietowej, który ma chronić Stany Zjednoczone przed zagrożeniami ze strony Chin i Rosji. Projekt, inspirowany ideą „gwiezdnych wojen” Ronalda Reagana, zakłada umieszczenie satelitarnych pocisków przechwytujących w przestrzeni kosmicznej. Całkowity koszt systemu szacowany jest na 175 miliardów dolarów, z czego 25 miliardów ma zostać przeznaczone na prace w bieżącym roku. System ma być gotowy przed końcem kadencji Trumpa, a generał Michael Guetlein z Sił Kosmicznych USA został wyznaczony do nadzorowania projektu. Projekt wzbudził zainteresowanie Kanady, która zadeklarowała chęć współpracy, jednak eksperci wyrażają obawy dotyczące kosztów i możliwości ukończenia przedsięwzięcia w zakładanym terminie. źródło
4. Putin odwiedza Kursk: demonstracja siły blisko linii frontu
Władimir Putin niespodziewanie odwiedził obwód kurski, gdzie wciąż trwają walki z siłami ukraińskimi, mimo zapewnień Kremla o pełnej kontroli nad regionem. Podczas wizyty spotkał się z lokalnymi władzami i odwiedził miasto Kurczatow, gdzie znajduje się elektrownia jądrowa. Wizyta ma na celu podkreślenie rosyjskiej obecności w regionie, który był częściowo kontrolowany przez Ukrainę od sierpnia 2024 roku, a odzyskany przez Rosję w kwietniu 2025 roku przy wsparciu wojsk północnokoreańskich. Ukraina jednak twierdzi, że jej oddziały nadal operują w obwodzie kurskim. źródło
5. USA testują Minuteman III – demonstracja siły nuklearnej
Stany Zjednoczone przeprowadziły 21 maja 2025 roku test międzykontynentalnego pocisku balistycznego Minuteman III z bazy sił kosmicznych Vandenberg w Kalifornii. Celem testu było potwierdzenie gotowości, niezawodności i skuteczności amerykańskich sił nuklearnych w ramach strategii odstraszania. Według informacji przekazanych przez amerykańskie siły powietrzne, test nie był reakcją na bieżące wydarzenia międzynarodowe, lecz częścią regularnych działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa narodowego USA. Za przeprowadzenie testu odpowiadał zespół złożony z personelu Air Force Global Strike Command, w tym lotnictwa i operatorów rakiet. źródło
Gospodarka i społeczeństwo
1. Wzrost wynagrodzeń w Polsce: 9,3% więcej, ale spadek zatrudnienia
W kwietniu 2025 roku przeciętne wynagrodzenie w polskich przedsiębiorstwach wyniosło 9 045,11 zł brutto, co oznacza wzrost o 9,3% w porównaniu do roku poprzedniego – poinformował Główny Urząd Statystyczny. Realny wzrost płac po uwzględnieniu inflacji wyniósł 4,8%, co przekłada się na większą siłę nabywczą Polaków. Jednakże dane dotyczące zatrudnienia wskazują na spadek liczby miejsc pracy o 0,8% rok do roku, co oznacza utratę 52,2 tys. etatów. Eksperci zauważają, że wzrost płac może wynikać z niskiej bazy z poprzedniego roku oraz sezonowych premii w niektórych branżach. Mimo to, spadek zatrudnienia może sugerować, że wzrost wynagrodzeń nie dotyczył wszystkich grup zawodowych. źródło
2. Polska gospodarka z najwolniejszym ożywieniem w XXI wieku
Polska gospodarka odnotowała w I kwartale 2025 roku wzrost PKB o 3,2% rok do roku, co plasuje ją na drugim miejscu w Unii Europejskiej, tuż za Irlandią. Jednak ekonomiści Banku Pekao zwracają uwagę, że obecne ożywienie jest najwolniejsze w XXI wieku, z kwartalnym wzrostem PKB wynoszącym zaledwie 0,7% . Przyczynami tego spowolnienia są m.in. słabe tempo inwestycji, które wzrosły tylko o 1,1% po wcześniejszym spadku o 6,9%, oraz niższa dynamika konsumpcji prywatnej, która wyniosła 2,2% w porównaniu do 3,5% w poprzednim kwartale. źródło
3. Rekordowa nadwyżka samorządów: 41,3 mld zł w pierwszym kwartale 2025 roku
W pierwszym kwartale 2025 roku polskie samorządy odnotowały rekordową nadwyżkę budżetową w wysokości 41,3 miliarda złotych, co jest najwyższym wynikiem w historii. Dochody jednostek samorządu terytorialnego sięgnęły 140 miliardów złotych, czyli 30,5% rocznego planu, a wydatki wyniosły 98,7 miliarda złotych. Wzrost dochodów o 23,6% w porównaniu do roku poprzedniego przypisuje się reformie finansowania samorządów, która weszła w życie na początku 2025 roku. Reforma przesunęła główny ciężar finansowania na podatki dochodowe, co dało samorządom większą stabilność i wpływy. Dzięki temu samorządy mogą lepiej planować swoje budżety i realizować inwestycje. źródło
4. Nowe przepisy ograniczają dostęp do e-papierosów w Polsce
Sejm uchwalił ustawę zakazującą sprzedaży e-papierosów, w tym beznikotynowych, oraz woreczków nikotynowych osobom poniżej 18. roku życia. Nowe przepisy obejmują również zakaz sprzedaży tych produktów na odległość, w tym przez internet, oraz ich reklamowania. Dodatkowo, używanie e-papierosów bez nikotyny będzie zabronione w miejscach publicznych, takich jak szkoły, przedszkola, przystanki komunikacji publicznej, restauracje i place zabaw dla dzieci. Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych została przyjęta przez Sejm przy 417 głosach za, jednym przeciw i 10 wstrzymujących się. źródło
5. Spór o sukcesję w imperium Solorza trwa – Solorz zapowiada apelację
Zygmunt Solorz zapowiedział apelację od nieprawomocnego wyroku sądu w Liechtensteinie, który oddalił jego pozew kwestionujący zmiany w statucie Fundacji TiVi i przeniesienie kontroli nad nią na jego dzieci. Mimo decyzji sądu pierwszej instancji, Solorz utrzymuje, że zachował kontrolę nad fundacją i zapowiada dalsze kroki prawne. Spór dotyczy sukcesji w zarządzaniu imperium biznesowym, w tym Grupy Polsat Plus, której kluczowym elementem jest Fundacja TiVi. Dzieci miliardera, Aleksandra Żak, Tobias i Piotr Żak, twierdzą, że sukcesja została już dokonana, a ich ojciec działał pod wpływem błędu przy uchyleniu wcześniejszego oświadczenia. Obie strony zapowiadają dalsze kroki prawne, a decyzja sądu drugiej instancji będzie miała kluczowe znaczenie dla przyszłości struktury zarządzającej imperium Solorza. źródło
Nauka i technologie
1. BYD wprowadza Dolphin Surf – tani elektryk z Chin podbija Europę
Chiński producent samochodów elektrycznych BYD zaprezentował w Berlinie nowy model Dolphin Surf, oferowany w promocyjnej cenie od 19 990 euro do końca czerwca. Auto dostępne jest w trzech wariantach, z zasięgiem od 322 do 507 km, i stanowi dziesiąty model marki dostępny na rynku europejskim. Premiera zwiększa presję na europejskich producentów, by oferowali tańsze pojazdy elektryczne, ponieważ wysokie ceny nadal stanowią barierę dla ich szerszej adopcji. BYD planuje ekspansję na 12 nowych rynków w Europie w 2025 roku oraz rozszerzenie sieci sprzedaży do ponad 1000 punktów. źródło
2. Przełom w medycynie: pierwszy udany przeszczep pęcherza moczowego u człowieka
4 maja 2025 roku w Centrum Medycznym im. Ronalda Reagana w Los Angeles przeprowadzono pierwszy na świecie udany przeszczep pęcherza moczowego u człowieka. Operację, trwającą około ośmiu godzin, przeprowadzili dr Nima Nassiri z University of California w Los Angeles oraz dr Inderbir Gill z Keck Medicine of USC. Zabieg obejmował jednoczesny przeszczep nerki i pęcherza moczowego u 41-letniego Oscara Larrainzara, który przez siedem lat był dializowany po usunięciu obu nerek i znacznej części pęcherza z powodu nowotworu. Po operacji pacjent odzyskał zdolność oddawania moczu, a dializy stały się niepotrzebne. Przygotowania do tego przełomowego zabiegu trwały cztery lata i obejmowały m.in. testy na zwierzętach oraz autotransplantacje u pacjentów w stanie śmierci mózgowej. Nowa procedura stanowi alternatywę dla tradycyjnej rekonstrukcji pęcherza z fragmentów jelita, która wiąże się z licznymi powikłaniami. źródło
3. Nowa technologia umożliwia wczesne wykrywanie skłonności do zakrzepów krwi
Naukowcy z Uniwersytetu Tokijskiego opracowali nowatorską metodę wczesnego wykrywania skłonności do zakrzepów krwi. Wykorzystując mikroskop z multipleksowaniem z podziałem częstotliwości (FDM) oraz sztuczną inteligencję, zespół badawczy analizował próbki krwi w czasie rzeczywistym, identyfikując zlepianie się płytek krwi. Technika ta pozwala na monitorowanie aktywności płytek krwi u pacjentów z chorobą wieńcową bez konieczności przeprowadzania inwazyjnych procedur. Badanie wykazało, że pacjenci z ostrym zespołem wieńcowym mieli więcej agregatów płytek krwi niż ci z przewlekłymi objawami, co potwierdza skuteczność nowej technologii w ocenie ryzyka zakrzepów. Co istotne, krew pobrana z ramienia dostarczyła niemal tych samych informacji co próbki pobrane bezpośrednio z tętnic serca, co sprawia, że procedura jest mniej inwazyjna i bardziej komfortowa dla pacjentów. źródło
4. AI w Polsce: wysoka akceptacja, ale niskie zaufanie do instytucji publicznych
Badanie EY „AI Sentiment Index” ujawnia, że choć 74% Polaków akceptuje obecność sztucznej inteligencji w życiu codziennym, to zaufanie do jej rozwoju różni się w zależności od instytucji. Firmy technologiczne cieszą się najwyższym zaufaniem społecznym (26 punktów procentowych), podczas gdy instytucje rządowe osiągają najniższy wynik (5 punktów procentowych). Mimo ogólnej akceptacji, istnieje tzw. „luka wdrożeniowa” – np. w sektorze energetycznym 83% respondentów deklaruje chęć korzystania z AI, ale tylko 37% faktycznie ją stosuje. Obawy dotyczą głównie generowania fałszywych treści przez AI, które mogą być błędnie uznane za prawdziwe. źródło
No responses yet