Polityka i konflikty międzynarodowe
1. Debata w Końskich przerwana przez incydenty i interwencję policji
Podczas środowej debaty prezydenckiej w Końskich, zorganizowanej przez Telewizję Republika, doszło do incydentów zakłócających przebieg wydarzenia. Na scenie pojawił się jedynie kandydat PiS, Karol Nawrocki, co wywołało niezadowolenie wśród zgromadzonych na rynku sympatyków innych kandydatów. Doszło do słownych przepychanek między zwolennikami różnych opcji politycznych, a także do zakłóceń dźwiękowych emitowanych z furgonetki, co zmusiło policję do interwencji. Funkcjonariusze wylegitymowali kierowcę pojazdu, a pracownicy TV Republika wdali się w ostrą wymianę zdań z policjantami. źródło
2. Trump oferuje Kanadzie „Złotą Kopułę” za cenę suwerenności
Prezydent USA Donald Trump zaproponował Kanadzie bezpłatny udział w amerykańskim systemie obrony przeciwrakietowej „Złota Kopuła” pod warunkiem, że kraj ten stanie się 51. stanem USA; w przeciwnym razie koszt uczestnictwa wyniósłby 61 miliardów dolarów. Premier Kanady Mark Carney stanowczo odrzucił tę propozycję, podkreślając, że Kanada pozostanie „niepodległym i suwerennym państwem” . Kanadyjscy politycy i dyplomaci skrytykowali ofertę Trumpa, porównując ją do „haraczu” i wskazując na jej sprzeczność z zasadami suwerenności narodowej . Według sondaży, zdecydowana większość Kanadyjczyków sprzeciwia się idei przekształcenia kraju w stan USA. źródło
3. Rosja proponuje Ukrainie rozmowy pokojowe w Stambule – czeka na odpowiedź
Rosja zaproponowała Ukrainie przeprowadzenie drugiej rundy rozmów pokojowych, planowanej na 2 czerwca w Stambule. Doradca Władimira Putina, Władimir Miedinski, poinformował, że Moskwa przygotowała memorandum dotyczące porozumienia pokojowego i oczekuje na potwierdzenie udziału ze strony Kijowa. Szef rosyjskiego MSZ, Siergiej Ławrow, potwierdził gotowość do przekazania dokumentu podczas spotkania. Ukraina obecnie analizuje propozycję i nie udzieliła jeszcze oficjalnej odpowiedzi. źródło
4. Rumunia i USA rozpoczną wspólną produkcję amunicji NATO
Rumunia podpisała porozumienie z USA w sprawie wspólnej produkcji amunicji kalibru 155 mm i 120 mm, zgodnej ze standardami NATO. Minister gospodarki Bogdan Ivan podkreślił, że współpraca ta wzmocni rumuński przemysł obronny i zwiększy zdolności produkcyjne kraju. Projekty są finansowane z amerykańskiej pożyczki w wysokości 920 mln dolarów przyznanej Rumunii we wrześniu 2024 roku. Ambasada USA zaznaczyła, że inicjatywa ta zabezpieczy łańcuch dostaw dla NATO i zwiększy bezpieczeństwo sojuszników. źródło
5. USA domagają się wyjaśnień od KE w sprawie kampanii Trzaskowskiego
Republikanie z Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantów USA wystosowali list do przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, wyrażając zaniepokojenie doniesieniami o nielegalnych reklamach wyborczych wspierających Rafała Trzaskowskiego oraz o wstrzymaniu subwencji dla PiS. Politycy zarzucają Komisji Europejskiej stosowanie podwójnych standardów wobec Polski i domagają się wyjaśnień w tej sprawie. W liście wskazano na możliwe finansowanie reklam przez organizacje powiązane z Open Society Foundations George’a Sorosa oraz Estratos, co może naruszać polskie prawo wyborcze. źródło
6. Kanada zacieśnia współpracę obronną z Europą, ograniczając zależność od USA
Premier Kanady Mark Carney ogłosił plany przystąpienia kraju do unijnego programu dozbrajania ReArm Europe, mającego na celu zmniejszenie zależności od amerykańskiego sektora zbrojeniowego. Carney podkreślił, że aż 75% kanadyjskich wydatków na uzbrojenie trafia do USA, co uznał za niekorzystne dla suwerenności kraju. Decyzja ta wpisuje się w szerszą strategię zacieśniania relacji z Europą i Azją oraz stanowi odpowiedź na kontrowersyjne propozycje prezydenta USA Donalda Trumpa dotyczące aneksji Kanady i włączenia jej do amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej. źródło
Gospodarka i społeczeństwo
1. Rząd ogłasza spadek luki VAT do 6,9% – eksperci mówią o manipulacji
Minister finansów Andrzej Domański ogłosił, że luka VAT w Polsce zmniejszyła się z 13,5% w 2023 roku do 6,9% w 2024 roku, co według resortu świadczy o skuteczności działań fiskalnych. Jednakże eksperci, w tym były wiceminister finansów Leszek Skiba, kwestionują te dane, sugerując, że przesunięcia zwrotów VAT z końca 2023 roku na początek 2024 roku mogły sztucznie zaniżyć wskaźnik luki VAT. Ministerstwo Finansów broni swojej metodologii, podkreślając, że stosuje podejście odgórne (top-down) oparte na danych GUS i Europejskim Systemie Rachunków Narodowych, co ma zapewnić wiarygodność szacunków. Mimo to, kontrowersje wokół interpretacji danych pozostają, a opozycja oskarża rząd o manipulację statystykami w celach politycznych. źródło
2. Polska i inne państwa pod presją KE za brak planów klimatycznych
Unia Europejska zbliża się do osiągnięcia celu redukcji emisji CO₂ o 55% do 2030 roku w porównaniu z poziomem z 1990 roku. Według Komisji Europejskiej, aktualne plany krajowe wskazują na możliwą redukcję o 54%, co oznacza niewielką różnicę do pełnego celu. Jednak w zakresie efektywności energetycznej istnieje nadal luka — przewidywane zmniejszenie zużycia energii wynosi 8,1%, podczas gdy cel to 11,7%. Ponadto Polska, Belgia i Estonia nie złożyły jeszcze zaktualizowanych planów energetyczno-klimatycznych, co skłoniło KE do wszczęcia procedur naruszeniowych wobec tych krajów. źródło
3. Rekordowa liczba uchodźców w Niemczech – ponad 3,5 miliona
Liczba uchodźców w Niemczech osiągnęła rekordowy poziom około 3,55 miliona, co stanowi wzrost o 3,8% w porównaniu z rokiem poprzednim. Największą grupę stanowią Ukraińcy (około 1,2 mln), a także Syryjczycy (316 tys.) i osoby z ochroną subsydiarną, głównie z Syrii. Około 85% uchodźców posiada status ochronny lub prawo pobytu. Liczba osób zobowiązanych do opuszczenia kraju spadła do około 200 tys., z czego większość ma status pobytu tolerowanego. źródło
4. Ministerstwo Finansów wyklucza podatek od nadmiarowych zysków banków
Ministerstwo Finansów wykluczyło wprowadzenie podatku od nadmiarowych zysków banków, podkreślając, że sektor bankowy już teraz znacząco wspiera budżet państwa. W 2024 roku banki zadeklarowały ponad 6 miliardów złotych z tytułu podatku bankowego oraz niemal 13 miliardów złotych z podatku dochodowego od osób prawnych, co czyni je największym płatnikiem CIT w kraju. Ministerstwo zaznaczyło, że obecne analizy koncentrują się na poprawie efektywności istniejących systemów podatkowych, a rekordowe zyski banków są w dużej mierze wynikiem aktualnego poziomu stóp procentowych, który może być jedynie tymczasowy. źródło
5. ONZ: wojna handlowa Trumpa może kosztować świat 7 mln miejsc pracy
Organizacja Narodów Zjednoczonych ostrzega, że wojna handlowa prowadzona przez prezydenta USA Donalda Trumpa może skutkować utratą 7 milionów miejsc pracy na całym świecie w 2025 roku. Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) wskazuje, że niemal 84 miliony miejsc pracy w 71 krajach jest bezpośrednio lub pośrednio związanych z popytem konsumentów w USA, co czyni je podatnymi na skutki amerykańskich ceł. Najbardziej zagrożone są regiony Azji i Pacyfiku oraz Ameryki Północnej. Dodatkowo, niepewność związana z polityką handlową USA może skłonić pracodawców do ograniczenia zatrudnienia, co pogłębi globalne problemy na rynku pracy. źródło
6. Ryanair: Polska kluczowym centrum obsługi pasażerów w Europie
Ryanair otworzył w Warszawie Customer Service Escalation Centre, inwestując 45 mln zł i tworząc 200 nowych miejsc pracy. Centrum ma na celu usprawnienie procesu ubiegania się o odszkodowania za opóźnione i odwołane loty, oferując pasażerom szybszą pomoc i wsparcie. To kolejna inwestycja irlandzkiego przewoźnika w Polsce, podkreślająca rosnące znaczenie naszego kraju w strukturach Ryanaira. źródło
Nauka i technologie
1. Erupcje słoneczne przyspieszają spadek satelitów Starlink – zagrożenie dla atmosfery?
Erupcje słoneczne skracają żywotność satelitów na orbicie okołoziemskiej, zwłaszcza dużych konstelacji, takich jak Starlink firmy SpaceX. Badania NASA wskazują, że burze geomagnetyczne powodują wzrost tarcia atmosferycznego, przyspieszając deorbitację satelitów nawet o 10 dni. W latach 2020–2024 odnotowano 523 przypadki spalenia się satelitów Starlink w atmosferze, a w przyszłości mogą one wchodzić w atmosferę codziennie. Choć satelity są zaprojektowane do całkowitego spalenia się, uwalniają one do atmosfery substancje, takie jak tlenek glinu, które mogą wpływać na skład chemiczny atmosfery i potencjalnie na warstwę ozonową. Wzrost liczby satelitów w niskiej orbicie ziemskiej (LEO) może prowadzić do zwiększenia tych efektów. W obliczu rosnącej liczby satelitów, eksperci apelują o monitorowanie ich wpływu na środowisko i atmosferę. źródło
2. CD Projekt rozpoczyna prace nad „Cyberpunk 2”; premiera najwcześniej w 2030 roku
CD Projekt oficjalnie ogłosił, że „Cyberpunk 2” wszedł w fazę preprodukcji, kończąc etap koncepcyjny. Nad projektem pracuje obecnie 96 deweloperów, głównie w studiach w Bostonie i Vancouver. Gra, wcześniej znana pod nazwą kodową „Project Orion”, ma kontynuować rozwój uniwersum Cyberpunka, jednak jej premiera spodziewana jest nie wcześniej niż w 2030 roku. źródło
3. Pierwszy turniej robotów kickbokserów w Chinach – technologia na ringu
W chińskim Hangzhou odbył się pierwszy na świecie turniej robotów kickbokserów, zorganizowany przez China Media Group w ramach „World Robot Competition – Mecha Fighting Series”. W rywalizacji wzięły udział cztery humanoidalne roboty G1 firmy Unitree Robotics, zaprojektowane do kontaktowej walki sportowej. Choć roboty były sterowane przez ludzi, ich sztuczna inteligencja analizowała sytuację na ringu i planowała ruchy. W jednej z walk doszło nawet do widowiskowego nokautu. Władze zapowiedziały kolejne zawody z udziałem robotów o bardziej rozwiniętych umiejętnościach, planując turniej w Shenzhen z maszynami o pełnowymiarowej, ludzkiej posturze. źródło
4. Palenie tytoniu głównym czynnikiem ryzyka raka pęcherza moczowego
Palenie tytoniu odpowiada za połowę przypadków raka pęcherza moczowego w Polsce – alarmują eksperci. Nowotwór ten jest szóstą najczęstszą przyczyną zgonów onkologicznych w kraju, a liczba nowych zachorowań wciąż rośnie, zwłaszcza wśród mężczyzn. Wczesne wykrycie choroby daje 70% szans na przeżycie pięciu lat, podczas gdy w zaawansowanej postaci szanse te spadają do 20%. Objawami, które powinny skłonić do szybkiej reakcji, są zaburzenia w oddawaniu moczu oraz krwiomocz. Specjaliści podkreślają, że świadomość społeczna na temat raka pęcherza jest wciąż niewystarczająca. źródło
5. Dlaczego noworodek ma aż 270 kości, a dorosły tylko 206?
Noworodki rodzą się z około 270 kości, które w dużej mierze składają się z chrząstek i są jeszcze niezrośnięte. W trakcie dzieciństwa i młodości wiele z tych kości zrasta się ze sobą, co prowadzi do powstania około 206 kości u dorosłego człowieka. Taki mechanizm pozwala na elastyczność i umożliwia bezpieczne przejście noworodka przez kanał rodny. Proces zrastania jest szczególnie ważny dla kości czaszki, które chronią mózg, a ich poszczególne części stopniowo łączą się, zamykając ciemiączka. Zrastanie kości trwa zazwyczaj do około 25. roku życia i jest niezbędne, by szkielet mógł prawidłowo się rozwijać oraz dostosować do rosnącego ciała. Dzięki temu organizm zyskuje stabilność i wytrzymałość potrzebną dorosłemu człowiekowi. źródło
No responses yet