Polityka i konflikty międzynarodowe
1. Gwardia Rewolucyjna wzywa do ewakuacji Tel Awiwu po ataku Izraela
Irańska Gwardia Rewolucyjna wezwała mieszkańców dystryktu Tel Awiwu – zwłaszcza Bene Berak – do natychmiastowej ewakuacji, po tym jak Izrael przeprowadził duży atak na cele w Teheranie, w tym na budynek państwowej telewizji IRIB. Premier Izraela Benjamin Netanjahu przekazał, że izraelskie siły powietrzne kontrolują przestrzeń nad Teheranem i uderzyły w ministerstwa oraz obiekty wojskowe i medialne, co było widoczne na antenie live. W Teheranie panuje panika – brak syren alarmowych i schronów – a najwyższy przywódca Ali Chamenei ukrywa się w bunkrze, jak podaje portal Iran International. Iran zapowiada dalsze uderzenia na Izrael dopóki te nie ustąpią i otwiera drogę do negocjacji nuklearnych – informuje minister spraw zagranicznych Abbas Aragczi źródło
2. Trump proponuje Putina jako mediatora. Bruksela i Macron: To szaleństwo
Była burza po słowach Donalda Trumpa, który zasugerował, że Władimir Putin mógłby pełnić rolę mediatora w konflikcie izraelsko-irańskim, co spotkało się z krytyką i ostrą reakcją mediów, m.in. włoskiego „Il Giornale”. Trump wyraził swoją otwartość podczas wywiadu z ABC, powołując się na rozmowę telefoniczną z Putinem, który podobno „jest gotowy” do działań dyplomatycznych. Kreml potwierdził, że Rosja jest gotowa pośredniczyć i zaproponowała przechowywanie irańskiego uranu oraz jego konwersję na paliwo do reaktorów. Jednak Unia Europejska i czołowi przywódcy, tacy jak Emmanuel Macron czy Komisja Europejska, odrzucili ten pomysł, wskazując na brak wiarygodności Rosji jako mediatora ze względu na jej zaangażowanie w wojnę na Ukrainie. źródło
3. Iran gotowy na porozumienie nuklearne, jednocześnie podkreśla prawo do badań
Prezydent Iranu Masud Pezeszkian oświadczył w poniedziałek 16 czerwca 2025 roku podczas posiedzenia parlamentu, że Iran nie dąży do posiadania broni nuklearnej, choć zastrzegł, że ma prawo do prowadzenia badań i rozwijania technologii jądrowej. Jednocześnie wezwał Irańczyków do jedności i stanowczego oporu wobec izraelskiej agresji, nazywając Izrael „ludobójczym przestępcą”. Wskazał także, że Iran jest gotów zawrzeć porozumienie gwarantujące, że nie będzie posiadać broni jądrowej i otwiera drogę do ponownych negocjacji z USA źródło
4. Sondaż IBRiS: Konfederacja w Sejmie, Trzecia Droga i Lewica poza progami
Z najnowszego sondażu IBRiS dla Polsat News wynika, że gdyby wybory do Sejmu odbyły się teraz, to koalicja opozycyjna — Koalicja Obywatelska — osiągnęłaby najlepszy wynik z poparciem 28,8 %, tuż przed PiS z 27,9 % głosów. Trzecią siłą pozostałaby Konfederacja z 14,7 %. Trzecia Droga (6,9 %) nie przekroczyłaby progu 8 %, co oznaczałoby brak jej reprezentacji. Pod progiem znalazły się także Konfederacja Korony Polskiej (6 %) i Lewica (5,6 %), zaś Razem – z 3,2 % – również bez miejsca w Sejmie źródło
5. Wybory do poprawki? Komitet KO domaga się ponownego liczenia
Komitet Rafała Trzaskowskiego złożył protest wyborczy do Sądu Najwyższego, zarzucając liczne nieprawidłowości w ostatnich wyborach. Politycy KO twierdzą, że w części komisji mogło dojść do błędnego przypisania głosów i wzrostu liczby głosów nieważnych – zwłaszcza tam, gdzie Trzaskowski miał przewagę. Domagają się ponownego przeliczenia głosów i wyłączenia sędziów z Izby Kontroli Nadzwyczajnej. Protest złożono w ostatnim możliwym dniu – do SN wpłynęło już kilka tysięcy podobnych wniosków. źródło
6. Marcin Bosacki nowym wiceministrem MSZ. Nowy ruch w resorcie Sikorskiego
Marcin Bosacki dołącza do kierownictwa MSZ jako siódmy wiceminister – potwierdził Radosław Sikorski, tłumacząc, że to powrót do wcześniejszych standardów w resorcie. Szef dyplomacji odniósł się również do eskalacji na Bliskim Wschodzie, informując, że izraelskie rakiety spadły w pobliżu polskiej ambasady w Teheranie, ale nikt nie ucierpiał. Ponadto Sikorski zaprzeczył pogłoskom o odpłatnej ewakuacji Polaków, podkreślając, że ewakuacja z Izraela jest realizowana bezpłatnie przez państwo. źródło
Gospodarka i społeczeństwo
1. Orlen detronizuje PKO BP – nowy lider GPW
Polski koncern Orlen w poniedziałek 16 czerwca 2025 r. po raz pierwszy w historii stał się największą pod względem kapitalizacji spółką na GPW, wycenioną na około 91,8 mld zł, wyprzedzając dotychczasowego lidera – PKO BP (ok. 88,5 mld zł). Akcje Orlenu zyskały tego dnia około 2,2% (cena 78,97 zł), podczas gdy kurs PKO BP urósł o 0,6% do 70,78 zł. W ciągu ostatniego miesiąca Orlen zyskał na wartości ok. 9,3%, a PKO BP odnotował spadek ok. 8,2%. źródło
2. Ropa drożeje, surowcowy boom dla Kremla – kierowcy zapłacą więcej
Konflikt izraelsko‑irański wywołał gwałtowny wzrost cen ropy na światowych giełdach – baryłka Brent poszybowała o ponad 5 %, osiągając ok. 74,5 USD, a WTI chwilowo nawet 78 USD. Analitycy wskazują, że to wielka szansa dla rosyjskiego budżetu, który korzysta z wyższych przychodów z eksportu surowców mimo sankcji . W krajach takich jak Polska mogą nastąpić podwyżki cen paliw – prognozy zakładają wzrost o kilka groszy na litrze, przy dalszej eskalacji konfliktu nawet do 10 gr. Eksperci ostrzegają, że zakłócenia transportu przez Cieśninę Ormuz mogą jeszcze bardziej podgrzać ceny – w skrajnym scenariuszu nawet do 100–120 USD za baryłkę źródło
3. Turystyka kontra mieszkańcy – Hiszpanie wychodzą na ulice
Tysiące mieszkańców Hiszpanii – szczególnie w Barcelonie, Palmie na Majorce i na Wyspach Kanaryjskich – wyszło w niedzielę na ulicę, by zaprotestować przeciwko negatywnym skutkom masowej turystyki: rosnącym cenom mieszkań, wypieraniu lokali przez turystów oraz degradacji przestrzeni miejskiej. Zgromadzeni, uzbrojeni m.in. w pistolety na wodę i świece dymne, domagali się zmian modelu turystyki – zamiast jej zakazu chcą zrównoważonego podejścia, które chroni prawa mieszkańców. W Barcelonie planowane są już radykalne kroki: zakaz krótkoterminowych wynajmów do 2028 roku dla około 10 000 obiektów, a lokalne władze zwiększają opłaty dla turystów – m.in. na Airbnb i rejsowce. Protesty objęły także Portugalię i Włochy, co pokazuje, że problem „overtourismu” dotyczy całego południa Europy. źródło
4. Tajwan wzmacnia kontrolę eksportu – Huawei i SMIC objęte nowymi sankcjami
Tajwan zbliża się do polityki Waszyngtonu, wpisując Huawei i SMIC na swoją czarną listę eksportową. Ministerstwo Gospodarki Tajwanu ogłosiło, że oba chińskie giganty technologiczne oraz ich spółki zależne zostały dodane do listy „strategic high-tech commodities entity”. Oznacza to, że tajwańskie firmy muszą uzyskać państwowe licencje przed każdą wysyłką zaawansowanych technologii do tych podmiotów, a także przeprowadzać czynne kontrole celne na granicach. Decyzja ta ma na celu wzmocnienie bezpieczeństwa narodowego oraz przeciwdziałanie proliferacji broni. W wyniku tej zmiany liczba podmiotów objętych restrykcjami wzrosła do ponad 10 tysięcy. Tajwan, będący domem dla TSMC, największego na świecie producenta półprzewodników, podjął ten krok, aby uszczelnić luki, które wcześniej wykorzystywał Huawei, zlecając produkcję układów scalonych do kart AI. Decyzja ta jest postrzegana jako symboliczne zbliżenie Tajwanu do polityki USA w zakresie kontroli eksportu technologii. źródło
5. 7 miliardów złotych z KPO na modernizację polskiej energetyki – rusza nabór wniosków
Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło uruchomienie naboru na wsparcie inwestycji w sektorze energetycznym w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Do rozdysponowania jest 7 miliardów złotych w formie preferencyjnych pożyczek, udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Środki te mają na celu modernizację i rozbudowę infrastruktury energetycznej, w tym sieci ciepłowniczych, odnawialnych źródeł energii, magazynów energii oraz infrastruktury biometanowej. Minimalna kwota pożyczki wynosi 200 milionów złotych, a maksymalny okres kredytowania to 25 lat. Nabór wniosków trwa do wyczerpania budżetu, jednak nie dłużej niż do końca 2025 roku. źródło
6. Inflacja żywnościowa rośnie – ceny podstawowych produktów znowu wyższe
Ceny podstawowych produktów spożywczych w polskich sklepach ponownie wzrosły. Z danych aplikacji PanParagon wynika, że w ciągu ostatniego tygodnia koszyk 14 podstawowych artykułów podrożał średnio o 98 groszy, osiągając wartość 104,08 zł. Największy wzrost cen odnotowano w przypadku ziemniaków, które zdrożały o 8,9%, osiągając cenę 3,54 zł za kilogram. Podrożały również jabłka (o 3,5%), masło, mąka i mleko (po ponad 2%). Z drugiej strony, ceny pomidorów, brokułów, bananów i cukru spadły, choć zmiany te nie przekroczyły 1%. Według Głównego Urzędu Statystycznego, w maju 2025 roku inflacja wyniosła 4%, a ceny żywności wzrosły o 5,4% w porównaniu do maja 2024 roku. źródło
Nauka i technologie
1. Nowe badania: wzorzec oddechu unikalny jak linie papilarne
Najnowsze badania opublikowane w czasopiśmie Current Biology ujawniają, że każdy człowiek posiada unikatowy wzorzec oddechu, niczym odcisk palca. Izraelski zespół naukowców przeprowadził eksperyment, w którym 100 uczestników nosiło przez 24 godziny urządzenie monitorujące przepływ powietrza przez nos. Analiza danych za pomocą sztucznej inteligencji pozwoliła na identyfikację uczestników z dokładnością 96,8%, co przewyższa skuteczność rozpoznawania głosu. Dodatkowo, wzorce oddechu korelowały z cechami fizycznymi, takimi jak wskaźnik masy ciała (BMI), oraz z kondycją psychiczną, w tym poziomem lęku. To odkrycie może otworzyć nowe możliwości w diagnostyce medycznej, umożliwiając wczesne wykrywanie chorób fizycznych i psychicznych. źródło
2. Nowy implant mózgu umożliwia niemal natychmiastowe przekładanie myśli na mowę
Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis opracowali nowy interfejs mózg-komputer, który umożliwia osobom z utratą zdolności mowy, np. z powodu stwardnienia zanikowego bocznego (ALS), niemal natychmiastowe przekładanie myśli na mowę. Urządzenie składa się z 256 mikroelektrod wszczepionych w obszar mózgu odpowiedzialny za wytwarzanie mowy. Aktywność neuronów jest dekodowana przez algorytmy sztucznej inteligencji, co pozwala na generowanie głosu z prędkością naturalnej rozmowy, z możliwością modulacji intonacji i nucenia prostych melodii. W testach uczestnicy osiągnęli zrozumienie na poziomie 60%, w porównaniu do 4% bez użycia urządzenia. źródło
3. Kościół wkracza w erę cyfrową – ofiaromaty zastępują tradycyjną tacę
Polski Kościół adaptuje nowoczesne technologie, wprowadzając ofiaromaty – urządzenia umożliwiające składanie datków bezgotówkowo, za pomocą kart płatniczych lub BLIK-a. Pierwszy ofiaromat zainstalowano w 2019 roku w kościele św. Maksymiliana Marii Kolbego w Mistrzejowicach, a inicjatorem projektu był Karol Sobczyk z krakowskiej wspólnoty Głos na Pustyni. Obecnie kilkaset parafii w Polsce korzysta z tego rozwiązania, a niektóre całkowicie zrezygnowały z tradycyjnej tacy na rzecz ofiaromatów. Przykładem jest parafia Imienia Jezus w Poznaniu, gdzie proboszcz otrzymuje stałą pensję, a finanse zarządzają świeccy, co sprzyja większej transparentności finansowej. Ofiaromaty oferują wygodę i anonimowość, a ich popularność rośnie, zwłaszcza wśród młodszych pokoleń, które preferują płatności elektroniczne. źródło
#prasowa #informacje #news #trump #izrael #iran
No responses yet