USA bombarduje cele w Iranie, prokuratura bada wybory w Polsce i kryzys deweloperów w Chinach

Polityka i konflikty międzynarodowe

1. Iran zamyka Cieśninę Ormuz po amerykańskim nalocie

Iran ogłosił, że parlament zatwierdził plan czasowego zamknięcia Cieśniny Ormuz – kluczowego szlaku handlowego z Zatoki Perskiej do Morza Arabskiego – jako odpowiedź na nocny atak USA na trzy obiekty nuklearne w Iranie: Fordo, Natanz i Isfahan. Prezydent USA Donald Trump stwierdził, że operacja zakończyła się pełnym sukcesem, a przywódcy Iranu zapowiedzieli mocną odpowiedź: minister spraw zagranicznych określił amerykańskie działanie jako „oburzające”, zapowiadając „wieczne konsekwencje”. W odwecie jemeńskie bojówki Huti, wspierane przez Teheran, ostrzegły, że atak na cele amerykańskie to tylko „kwestia czasu”. Decyzja o zamknięciu cieśniny musi zostać jeszcze zatwierdzona przez Najwyższą Radę Bezpieczeństwa Narodowego Iranu źródło

2. Iran prosi Rosję o wsparcie po ataku USA – minister spraw zagranicznych leci do Putina

Iran poszukuje wsparcia w Rosji, po nocnym ataku USA na trzy obiekty nuklearne – Fordow, Natanz i Isfahan – ogłaszając wysłanie szefa MSZ, Abbasa Araghchiego, na pilne konsultacje z prezydentem Putinem w Moskwie. W czasie gdy Iran szuka wsparcia strategicznego u sojusznika, były prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew zasugerował, że niektóre państwa mogą nawet dostarczyć Iranowi głowice nuklearne, co potęguje obawy o globalną eskalację. Kreml potępił amerykańskie uderzenie jako naruszenie międzynarodowego prawa, a Moskwa i Teheran deklarują „strategiczne partnerstwo” i „stałe konsultacje” . Odwiedziny Araghchiego w Moskwie zaplanowano na poniedziałek, co stawia Rosję w roli potencjalnego pośrednika lub sojusznika w nadchodzącym konflikcie. źródło

3. Prokuratura analizuje protokoły – grozi powtórne liczenie głosów w kilku komisjach

Prokuratura Generalna zapoznała się z protokołami ponownego przeliczenia kart do głosowania z 10 obwodowych komisji wyborczych, dotyczącymi protestów po wyborach – w siedmiu z nich zastąpiono wyniki, co sprawiło, że błędnie uznano Karola Nawrockiego za zwycięzcę, podczas gdy rzeczywiste głosy wskazywały na Rafała Trzaskowskiego. Dotyczy to m.in. komisji z Krakowa, Gdańska, Mińska Mazowieckiego i Strzelec Opolskich. Łącznie nieprawidłowości zaobserwowano w dziewięciu z dziesięciu sprawdzonych komisji. Prokuratura zapowiada kontynuację przeliczeń i uruchomienie procedur prawnych tam, gdzie to potrzebne. Rzeczniczka wskazała, że Prokurator Generalny będzie dążył do wyjaśnienia wszystkich wątpliwości i, jeśli zajdzie potrzeba, wystąpi o kolejne przeliczenia. źródło

4. Zamach w Damaszku: eksplozja w kościele Mar Elias podczas mszy

W niedzielę w syryjskim Damaszku doszło do potężnej eksplozji w kościele Mar Elias podczas mszy – według agencji Reuters zamachowiec-samobójca zdetonował pas z ładunkiem wybuchowym. Rządowe media oraz Obserwatorium Praw Człowieka podają, że liczba zabitych i rannych wynosi ok. 30, ale konkretne dane nadal nie są znane. Naoczny świadek relacjonuje, że przed detonacją padły strzały wymierzone w wiernych wewnątrz świątyni . Służby bezpieczeństwa szybko otoczyły teren, a ratownicy przystąpili do akcji ewakuacyjnej. To pierwszy od lat atak na chrześcijański kościół w Syrii, co budzi obawy o możliwość powrotu aktywności ekstremistycznych grup na obszarach kraju. źródło

5. Tusk ostrzega ministrów: rekonstrukcja rządu – 'niech nikt nie śpi spokojnie’

Premier Donald Tusk zapowiedział możliwą rekonstrukcję rządu planowaną na lipiec, podkreślając, że „niech nikt nie śpi spokojnie” – co oznacza, iż żaden minister nie może czuć się pewny swojej teki. Jednym z głównych celów zmian ma być „komasowanie” resortów, np. energetycznego, aby odpowiedzialność była jasna i zarządzanie sprawniejsze. Tusk zaznaczył, że decyzje personalne nie będą jednostronne – zostaną podjęte wspólnie z koalicjantami, bez szukania winnych . Nową funkcją w rządzie objął Adam Szłapka jako rzecznik od 1 lipca, co premier wskazał jako początek przebudowy działania gabinetu. źródło

Gospodarka i społeczeństwo

1. Jak zareagują rynki na sytuację na Bliskim Wschodzie? Spadki na giełdach, stabilne obligacje, umocniony dolar

Po amerykańskim ataku na Iran rynki spodziewają się klasycznego efektu „flight to safety” – inwestorzy zwracają się ku bezpiecznym aktywom, co skutkuje umocnieniem dolara i osłabieniem złotego, choć ich zmiany będą umiarkowane. Zdaniem ekonomisty PKO BP Mirosława Budzickiego, umocnienie dolara już się rozpoczęło, ale napięcia geopolityczne i polityka gospodarcza USA wpłyną na dynamikę tego procesu. Na giełdach można się również spodziewać spadków indeksów, chociaż ruchy będą stonowane. Kluczowe będzie ewentualne dalsze zaognienie konfliktu – większa eskalacja może spowodować silniejszą ucieczkę od ryzyka. źródło

2. Polska wśród najtańszych krajów UE pod względem wydatków gospodarstw domowych

Polska znalazła się wśród trzech najtańszych krajów Unii Europejskiej pod względem wydatków gospodarstw domowych w 2024 roku, osiągając 72% średniej unijnej – wynika z danych Eurostatu. Najniższe poziomy cen odnotowano w Bułgarii (60%) i Rumunii (64%), a najwyższe w Danii (143%), Irlandii (138%) i Luksemburgu (133%). Różnice te wynikają głównie z opodatkowania oraz kosztów pracy, co wpływa na ceny dóbr konsumpcyjnych, takich jak alkohol, tytoń, odzież czy usługi gastronomiczne. W Polsce ceny alkoholu i tytoniu są trzykrotnie niższe niż w Irlandii, a restauracje i hotele są o połowę tańsze niż w Danii. źródło

3. Chiński rynek nieruchomości w zapaści – młodzi uciekają z metropolii

Chiński rynek nieruchomości przeżywa głęboki kryzys, co skutkuje spadkiem liczby mieszkańców w największych miastach kraju. Młodzi ludzie, zniechęceni wysokimi cenami i trudnościami z dostępem do własnego mieszkania, coraz częściej decydują się na emigrację lub życie w mniejszych miejscowościach. Eksperci przewidują, że kryzys nieruchomości może mieć długofalowe konsekwencje dla chińskiej gospodarki, w tym dla popytu wewnętrznego i stabilności finansowej. Władze próbują łagodzić sytuację przez różne programy wsparcia, jednak efekty są na razie ograniczone. źródło

4. Piwo króluje wśród młodych – eksperci apelują o zakaz reklam alkoholu zero procent

Według raportu Fundacji GrowSpace, piwo dominuje na polskim rynku alkoholi, stanowiąc najczęstszy wybór młodych osób – 46,8% z nich po raz pierwszy sięgnęło po piwo, a 62,7% Polaków w wieku 18–29 lat spróbowało alkoholu przed ukończeniem 18. roku życia. Eksperci wskazują na słabą egzekucję zakazu sprzedaży alkoholu nieletnim oraz brak skutecznej edukacji, co sprzyja wczesnej inicjacji alkoholowej. Ponadto, reklamy alkoholu, w tym tzw. „zero procent”, są postrzegane jako narzędzie manipulacji, budujące złe nawyki wśród młodzieży. W odpowiedzi na te problemy, posłanka Monika Rosa apeluje o zakaz reklam alkoholu bezalkoholowego i wprowadzenie bardziej restrykcyjnych regulacji dotyczących promocji alkoholu w internecie. źródło

5. Fundacja Bałtyk 2.0 zaprasza na ekologiczne turnusy – zakwaterowanie, atrakcje i prośrodowiskowa misja

Fundacja Bałtyk 2.0 zaprasza osoby od 16. roku życia do udziału w czterodniowych turnusach wolontariackich na Półwyspie Helskim – w zamian oferuje zakwaterowanie w namiotach, pełne wyżywienie, ubezpieczenie, odzież i narzędzia, a także atrakcyjny program rekreacyjny – od jogi po kitesurfing. Wolontariusze pracują około 6 godzin dziennie, sprzątając plaże, brzegi i (jeśli warunki pozwolą) wody zatoki – zadania zależą od pogody. Turnusy odbywają się między 2 lipca a 30 sierpnia 2025 r., zgłoszenia przyjmowane są do 22 czerwca, a lista uczestników zostanie ogłoszona 24 czerwca. Celem inicjatywy jest nie tylko sprzątanie okolic Helu, ale też edukacja ekologiczna i integracja młodych ludzi poprzez liczne aktywności przyrodnicze i kulturalne. źródło

6. Action stawia na ludzi, nie roboty – nowoczesne centra dystrybucyjne bez automatyzacji

Sieć dyskontów Action, obecna w Polsce, stawia na ludzi, a nie roboty, w swoich centrach dystrybucyjnych. Choć branża logistyczna coraz częściej automatyzuje procesy, Action woli zatrudniać pracowników, którzy zapewniają elastyczność w dostosowywaniu się do zmieniającego się asortymentu. Centrum w Illescas koło Madrytu, jedno z najnowocześniejszych w sieci, ma powierzchnię niemal 59 tys. m² i obsługuje około 210 sklepów w Hiszpanii i Portugalii. Firma kładzie również duży nacisk na ekologię, korzystając z energii odnawialnej, paneli fotowoltaicznych oraz inteligentnego oświetlenia LED. Dodatkowo, wprowadziła innowacyjne dwupiętrowe naczepy, które pozwalają na transport większej ilości towaru, co redukuje koszty i wpływa pozytywnie na środowisko. źródło

Nauka i technologie

1. Nowa era elektroniki: komputer CMOS zbudowany z atomowo cienkich materiałów

Naukowcy z Pennsylvania State University stworzyli pierwszy na świecie działający komputer oparty w całości na materiałach dwuwymiarowych, bez użycia krzemu. Wykorzystali tranzystory z dwusiarczku molibdenu (MoS₂) i diselenku wolframu (WSe₂), które mają tylko jeden atom grubości. Układ CMOS (Complementary Metal-Oxide-Semiconductor) zbudowany z tych materiałów jest zdolny do wykonywania operacji logicznych, co stanowi przełom w miniaturyzacji elektroniki. Osiągnięcie to otwiera drogę do cieńszych, szybszych i bardziej energooszczędnych urządzeń elektronicznych. źródło

2. Japoński spacer – lekarze rekomendują zamiast 10 000 kroków

Interwałowy trening marszowy (IWT), znany jako „japoński spacer”, zyskuje uznanie lekarzy jako skuteczniejsza alternatywa wobec popularnego celu 10 000 kroków dziennie. Polega on na naprzemiennym, trzyminutowym szybkim i wolnym marszu, co w tygodniu przekłada się na 30 min dziennie aktywności przez pięć dni. Badania wykazały, że IWT bardziej obniża ciśnienie krwi, poprawia kontrolę glukozy i redukuje BMI niż marsz ciągły. Ponadto aż 95 % uczestników utrzymało ten sposób aktywności, co wskazuje na jego dostępność i łatwość wdrożenia dla osób w różnym wieku. źródło

3. Globalne ocieplenie zwiększa ryzyko bezdechu sennego – prognozy do 2100 roku

Globalne ocieplenie może znacząco zwiększyć częstość i nasilenie bezdechu sennego (OSA) do 2100 roku, co wpłynie na zdrowie i gospodarki wielu krajów. Badania przeprowadzone przez Flinders University wskazują, że wyższe temperatury nocne zwiększają ryzyko OSA o 45%, a w 2023 roku zmiany klimatyczne spowodowały utratę około 800 000 zdrowych lat życia w 29 badanych krajach. Wzrost obciążenia OSA może wynieść nawet 98 miliardów USD rocznie, głównie z powodu pogorszenia zdrowia i utraty produktywności. Badania wskazują na potrzebę opracowania skutecznych interwencji w celu diagnozowania i leczenia OSA, aby złagodzić wpływ zmian klimatycznych na zdrowie publiczne. źródło

#prasowka #newsletter #informacje