Polityka i konflikty międzynarodowe
1. Bliski Wschód zamyka niebo po irańskim ataku rakietowym
Iran przeprowadził rakietowy atak na amerykańską bazę Al Udeid w Katarze w odpowiedzi na wcześniejsze uderzenia USA na cele w Iranie. Według władz katarskich i amerykańskich wszystkie pociski zostały przechwycone, a atak nie spowodował ofiar. W reakcji na napięcia kilka krajów regionu – m.in. Katar, Irak, Bahrajn, Kuwejt i ZEA – zamknęło przestrzeń powietrzną. Linie lotnicze zawiesiły loty nad Zatoką Perską, a tysiące rejsów zostało przekierowanych. Społeczność międzynarodowa apeluje o deeskalację, a USA monitorują sytuację. Irańska ofensywa miała głównie symboliczny charakter, mimo agresywnej retoryki Teheranu. źródło
2. Mark Rutte podkreśla dyplomację – żadnego NATO‑lotu na Iran
Sekretarz generalny NATO Mark Rutte był pytany w programie TVP Info, czy prezydent USA Donald Trump poprosi Sojusz o udział w operacji przeciwko Iranowi – Rutte odpowiedział, że nie spodziewa się takiego wniosku. Zaznaczył, że temat Iranu znajdzie się na najbliższym szczycie NATO w Hadze, ale nie złożył jednoznacznych deklaracji co do zaangażowania Sojuszu. Dodał, że dotychczas NATO opowiadało się za pokojowymi negocjacjami w sprawie programu nuklearnego Iranu i przeciw broni jądrowej w tym kraju. Rutte unikał więc obietnic wsparcia militarnego, skupiając się na dyplomacji. źródło
3. Węgry i Słowacja blokują 18. pakiet sankcji UE wobec Rosji
Węgry i Słowacja zawetowały 18. pakiet sankcji Unii Europejskiej wobec Rosji, blokując m.in. zakaz importu rosyjskiego gazu i ropy do UE. Minister spraw zagranicznych Węgier, Peter Szijjarto, wyjaśnił, że powodem weta jest zaproponowany przez Komisję Europejską plan REPowerEU, który zakłada całkowite wygaszenie importu rosyjskich nośników energii do 2028 roku. Zdaniem Węgier i Słowacji, taki zakaz podważyłby ich bezpieczeństwo energetyczne, zwłaszcza że wcześniej przyznano im wyjątki od embarga na rosyjską ropę. źródło
4. Emerytowany polski wojskowy planował zamach na Zełenskiego w Rzeszowie
Szef Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU), Wasyl Maliuk, ujawnił, że w ubiegłym roku udaremniono dwie próby zamachów na prezydenta Wołodymyra Zełenskiego – jedną w Kijowie, drugą na lotnisku w Rzeszowie. Drugi incydent dotyczył emerytowanego polskiego wojskowego, Pawła K., który miał planować atak z użyciem drona FPV lub snajpera. Mężczyzna, zwerbowany przez rosyjskie służby wywiadowcze, był głęboko związany z sowiecką ideologią. Zatrzymanie miało miejsce w kwietniu 2024 roku, a w maju 2025 roku postawiono mu zarzuty szpiegostwa na rzecz obcego wywiadu. Współpraca SBU z polską Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) pozwoliła na zapobieżenie zamachowi. źródło
5. Sikorski: Odpowiedzialność za pomoc Ukrainie spoczywa na Unii Europejskiej
Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski oświadczył w Brukseli, że Unia Europejska powinna przyzwyczaić się do roli głównego wsparcia dla Ukrainy, zauważając, że prezydent USA Donald Trump nie traktuje tego jako priorytetu. Sikorski podkreślił, że wojna toczy się w sąsiedztwie UE, a Ukraina jest kandydatem do członkostwa, co nakłada na Unię odpowiedzialność za pomoc. Dodał, że Stany Zjednoczone, choć wcześniej udzielały wsparcia, obecnie nie traktują tego jako priorytetu. W kontekście obniżenia ceny rosyjskiej ropy z 60 do 45 dolarów za baryłkę, Sikorski zauważył, że propozycja ta jest przedmiotem negocjacji w UE, mimo braku zainteresowania USA. źródło
Gospodarka i społeczeństwo
1. Rząd: nie zabraknie paliwa, choć ceny mogą wzrosnąć po decyzji Iranu
Irański parlament przegłosował decyzję o zamknięciu cieśniny Ormuz – kluczowego szlaku transportu ropy, którym przepływa około 18 mln baryłek dziennie, czyli 20 % światowego zapotrzebowania. Rzecznik polskiego rządu Adam Szłapka zapewnił, że Polska ma strategiczne zapasy ropy na 96 dni oraz zdywersyfikowane kierunki dostaw – m.in. z Norwegii, USA i Arabii Saudyjskiej – dlatego nie zabraknie paliwa. Jednocześnie ostrzegł, że wzrost cen ropy na rynkach światowych może wywołać presję na podwyżki cen paliw, choć „zbyt gwałtowny skok jest mało prawdopodobny”. Eksperci z kolei podkreślają, że zamknięcie Ormuz byłoby poważnym scenariuszem, ale niekoniecznie musi oznaczać natychmiastowe wzrosty cen – rynki już popchnęły ceny w górę, ale mogą się ustabilizować. źródło
2. Diecezje w Polsce dysponują majątkiem wartym 495 milionów złotych – brak kontroli nad nieruchomościami
Polskie diecezje dysponują majątkiem wartym co najmniej 495 milionów złotych, obejmującym tysiące hektarów ziemi, luksusowe hotele, kamienice oraz mieszkania. Wielkość tego majątku może być znacznie wyższa, jednak brak jest pełnej ewidencji, co utrudnia dokładne oszacowanie. Wartość nieruchomości w poszczególnych diecezjach waha się od kilku milionów do nawet kilkudziesięciu milionów złotych. Majątek ten jest zarządzany przez biskupów i duchownych, a jego struktura oraz sposób zarządzania budzą kontrowersje w kontekście transparentności i odpowiedzialności. Brak pełnej ewidencji oraz kontroli nad tym majątkiem rodzi pytania o jego wykorzystanie i potencjalne nadużycia. źródło
3. Niemcy zwiększają budżet obronny, ale brakuje żołnierzy
Niemiecki rząd planuje zwiększyć wydatki na obronę do 3,5% PKB w ciągu najbliższych pięciu lat, by spełnić wymogi NATO. W 2025 roku na wojsko przeznaczone zostanie około 95 mld euro, w tym środki z budżetu państwa oraz specjalnego funduszu. Kanclerz Friedrich Merz zaznaczył, że największym wyzwaniem jest niedobór wykwalifikowanych żołnierzy, co może skłonić do rozważenia powrotu do poboru. źródło
4. Dolar zyskuje na wartości po amerykańskim nalocie na Iran
Po sobotnim amerykańskim nalocie na irańskie obiekty nuklearne dolar amerykański osiągnął najwyższy poziom od niemal miesiąca, wzmacniając się o 0,6%. Inwestorzy obawiają się, że eskalacja konfliktu na Bliskim Wschodzie może prowadzić do wzrostu cen ropy, co z kolei może podbić inflację i utrudnić Rezerwie Federalnej obniżenie stóp procentowych. Indeks dolara osiągnął poziom ostatnio widziany 30 maja, podczas gdy złoty i euro straciły na wartości względem dolara. Jednakże, mimo wzrostu napięcia, brak paniki na rynkach finansowych sugeruje umiarkowaną reakcję inwestorów. źródło
5. Izba Reprezentantów USA zakazuje WhatsApp z powodu obaw o bezpieczeństwo danych
Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych zakazała używania aplikacji WhatsApp na wszystkich oficjalnych urządzeniach członków izby. Decyzja ta została podjęta po analizie biura ds. cyberbezpieczeństwa, które wskazało na brak przejrzystości w zakresie ochrony danych użytkowników oraz brak szyfrowania przechowywanych danych jako główne zagrożenia. W zamian zalecane zostały inne aplikacje, takie jak Microsoft Teams, Wickr, Signal oraz iMessage i FaceTime. Meta, właściciel WhatsApp, stanowczo sprzeciwił się tej decyzji, twierdząc, że ich aplikacja oferuje wyższy poziom bezpieczeństwa niż inne zatwierdzone alternatywy. źródło
6. Zaskakujący wzrost produkcji przemysłowej w Polsce – inwestycje i popyt napędzają rozwój
Produkcja przemysłowa w Polsce w maju 2025 roku wzrosła o 3,9% w porównaniu z rokiem poprzednim, co zaskoczyło analityków, którzy spodziewali się spadku. Wzrost ten wynika przede wszystkim z ożywienia w sektorach motoryzacyjnym i maszynowym oraz zwiększonego popytu zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Dodatkowo korzystny wpływ miały inwestycje w nowe technologie i poprawa sytuacji w łańcuchach dostaw. Mimo globalnych napięć ekonomicznych, polski przemysł pokazuje silną odporność i elastyczność, co pozytywnie wpływa na całą gospodarkę. źródło
Nauka i technologie
1. Chiny prezentują drona wielkości komara – rewolucja w technologii wojskowej
Chińscy naukowcy z Narodowego Uniwersytetu Technologii Obronnych w prowincji Hunan zaprezentowali drona o rozmiarach zbliżonych do komara. Urządzenie wyposażone jest w dwa skrzydła przypominające liście oraz trzy cienkie „nóżki”, a także cztery skrzydła w wersji kontrolowanej za pomocą aplikacji mobilnej. Dron może wspierać żołnierzy w misjach rozpoznawczych i bojowych. Produkcja tego typu urządzeń wiąże się z wyzwaniami technologicznymi, takimi jak miniaturyzacja czujników, systemów zasilania i układów sterujących. Obecnie najmniejszym dronem dostępnym na rynku jest norweski PD-100 Black Hornet, który mierzy 10 centymetrów długości. Chiński projekt może zrewolucjonizować sposób prowadzenia działań bojowych i rozpoznawczych, otwierając nowe możliwości w zakresie nowoczesnych technologii wojskowych. źródło
2. DeepSeek: chińska sztuczna inteligencja pod lupą USA
Chińska firma sztucznej inteligencji DeepSeek dobrowolnie wspiera operacje wojskowe i wywiadowcze Chińskiej Ludowej Armii Wyzwolenia (ALW) oraz omija amerykańskie kontrole eksportowe, by uzyskać dostęp do zaawansowanych chipów AI – podał w poniedziałek Reuters, powołując się na wysokiego rangą urzędnika USA. Anonimowe źródło w amerykańskim Departamencie Stanu podało, że DeepSeek „wspierała i prawdopodobnie będzie nadal wspierać” operacje wojskowe i wywiadowcze Pekinu, udostępniając także dane użytkowników chińskiemu aparatowi nadzoru. Nazwa DeepSeek figuruje w ponad 150 dokumentach zamówień chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (ALW), a firma świadczyła także usługi technologiczne dla jej instytucji badawczych. źródło
3. Jak działa najcięższa konwencjonalna bomba świata? GBU-57 w akcji
Amerykańskie bombowce B-2 Spirit użyły 12 bomb GBU-57A/B Massive Ordnance Penetrator (MOP) podczas ataku na głęboko ukryte irańskie instalacje nuklearne w Fordow i Natanz. Każda z tych bomb waży ponad 13,6 tony, co czyni je najcięższymi konwencjonalnymi bombami na świecie. GBU-57 została zaprojektowana do przebijania grubej warstwy betonu i skał, dzięki czemu może niszczyć podziemne bunkry i tunele na dużych głębokościach. Jej specjalna konstrukcja umożliwia precyzyjne dotarcie do celu po kilku sekundach przenikania przez warstwy ziemi. Bombowce B-2 mogły operować dzięki możliwości tankowania w powietrzu, co pozwoliło im na dotarcie do celów oddalonych o tysiące kilometrów. Technologia MOP to zaawansowane połączenie siły rażenia i precyzji, wykorzystywane do neutralizowania ukrytych obiektów strategicznych. źródło
4. Nowe odkrycie archeologiczne w Rzymie – fragment rzeźby z Forum Trajana
W Rzymie, podczas wykopalisk na terenie Forum Trajana, odkryto fragment marmurowej rzeźby przedstawiającej głowę mężczyzny o intensywnym wyrazie twarzy. Rzeźba, dobrze zachowana, przez wieki leżała zasypana pod warstwami ziemi. Forum Trajana, zbudowane na początku II wieku naszej ery, było największym i najpóźniej zbudowanym rzymskim forum, położonym między wzgórzami Kapitol i Kwirynał. Burmistrz Rzymu, Roberto Gualtieri, skomentował odkrycie, stwierdzając, że „Rzym nigdy nie przestaje zadziwiać”, podkreślając, że pod powierzchnią miasta kryje się tysiącletnia historia. źródło
#prasowka #newsletter
No responses yet