Polityka i konflikty międzynarodowe
1. NATO ustala: 5 % PKB rocznie na obronność do 2035 r.
Na szczycie NATO w Hadze państwa członkowskie uzgodniły, że do 2035 r. będą przeznaczać co najmniej 5% PKB rocznie na obronność i bezpieczeństwo – część z tego na modernizację armii, zakupy sprzętu i szkolenia, a pozostałe środki na cyberbezpieczeństwo, ochronę infrastruktury krytycznej, wsparcie przemysłu obronnego i odporność społeczeństwa. Z deklaracji wynika, że co najmniej 3,5% PKB zostanie wydane na podstawowe potrzeby militarne, a dodatkowe 1,5% przeznaczane będzie na zadania okołoomronne i innowacje. Przywódcy NATO ponownie potwierdzili klauzulę artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego, zobowiązującą do wspólnej obrony każdego członka sojuszu. Deklaracja zawiera również zobowiązanie trwałego wsparcia dla Ukrainy, w tym uwzględniania wkładu tego kraju przy planowaniu wydatków wojskowych. źródło
2. Dwie polskie elektrownie jądrowe w aktualizacji programu – Bełchatów i Konin w grze
Ministerstwo Przemysłu skierowało do konsultacji publicznych aktualizację wieloletniego „Programu polskiej energetyki jądrowej” (PPEJ), który zakłada budowę dwóch elektrowni o łącznej mocy 6–9 GW opartych na reaktorach III generacji. Pierwsza elektrownia, z trzema reaktorami AP1000, ma powstać w Lubiatowie-Kopalino, a jej uruchomienie komercyjne planowane jest na rok 2036. Projekt obejmuje rozpoczęcie prac budowlanych w 2028 roku oraz przygotowania lokalizacji drugiej elektrowni – kandydatami są Bełchatów i Konin, z opcjami rezerwowymi w Połańcu i Kozienicach. Konsultacje potrwają do 25 lipca 2025 r., a ich celem jest dostosowanie harmonogramu, modelu finansowania, udziału krajowych firm i infrastruktury towarzyszącej. Rząd zamierza również kontynuować dialog z potencjalnymi partnerami technologicznymi z USA, Francji i Kanady źródło
3. Nowa żelazna kurtyna na wschodzie: NATO szykuje linię min przeciwko Rosji
Pięć państw NATO – Polska, Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia – szykuje się do budowy nowej „żelaznej kurtyny” na granicy z Rosją i Białorusią. Kluczowym elementem planu ma być rozmieszczenie milionów min przeciwpiechotnych wzdłuż wschodniej flanki sojuszu, czemu ma służyć wycofanie się tych krajów z Konwencji Ottawskiej zakazującej użycia takiej broni. Oprócz min, planowane są także umocnienia terenowe, zasieki, monitoring oraz magazyny z uzbrojeniem gotowym do szybkiego rozmieszczenia. Szczególną uwagę zwraca się na strategiczny przesmyk suwalski oraz „dziobek” przy granicy litewsko-białoruskiej. Całość działań ma zbudować nowoczesną zaporę odstraszającą Rosję i uniemożliwić powtórzenie scenariuszy z Ukrainy. źródło
4. Parlament Iranu decyduje o zawieszeniu współpracy z agencją atomową
Irański parlament uchwalił ustawę zawieszającą współpracę z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (MAEA). Decyzja ta jest odpowiedzią na ataki izraelsko-amerykańskie na irańskie obiekty nuklearne oraz wcześniejsze wezwania MAEA do wyjaśnień w sprawie wykrycia śladów uranu w niezgłoszonych lokalizacjach. Iran utrzymuje, że jego program nuklearny ma wyłącznie cywilny i pokojowy charakter, choć prowadzi wzbogacanie uranu znacznie powyżej poziomu potrzebnego do zastosowań cywilnych. Ustawa musi jeszcze zostać zatwierdzona przez Radę Strażników Konstytucji oraz Najwyższą Radę Bezpieczeństwa Narodowego, które są podporządkowane najwyższemu przywódcy Iranu, ajatollahowi Alemu Chameneiemu. źródło
5. Prokurator Generalny wnioskuje o oględziny kart wyborczych w niemal 1500 komisjach
Prokurator Generalny Adam Bodnar złożył wnioski o przeprowadzenie oględzin kart do głosowania w 1472 obwodowych komisjach wyborczych w związku z protestami dotyczącymi wyboru prezydenta RP. W ramach procedury rozpoznawania protestów wyborczych Sąd Najwyższy przekazał dotychczas Prokuratorowi Generalnemu 321 protestów, na które odpowiedział 268 stanowiskami. Rzeczniczka prasowa Prokuratora Generalnego, prok. Anna Adamiak, poinformowała, że wnioski dotyczące oględzin kart zostały złożone w odpowiedzi na te protesty. Decyzja ta ma na celu zapewnienie transparentności i rzetelności procesu wyborczego. źródło
Gospodarka i społeczeństwo
1. PZU traci pozycję lidera OC – Warta nowym królem rynku
Po raz pierwszy w historii PZU utraciło pozycję lidera w segmencie ubezpieczeń komunikacyjnych OC w Polsce. Z danych Komisji Nadzoru Finansowego za pierwszy kwartał 2025 roku wynika, że największym ubezpieczycielem w tym obszarze została Warta, wyprzedzając PZU. Na trzecim miejscu uplasowała się ERGO Hestia. Mimo tego PZU pozostaje liderem całego rynku ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z łączną składką brutto przekraczającą 4,4 miliarda złotych. W analizowanym okresie zawarto ponad 20 milionów nowych umów ubezpieczeniowych, z czego najwięcej dotyczyło polis OC pojazdów mechanicznych. źródło
2. Coraz więcej emerytów łączy pracę z pobieraniem świadczenia – nowe dane ZUS
Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wynika, że coraz więcej Polaków decyduje się na łączenie pracy zarobkowej z pobieraniem emerytury. Na koniec ubiegłego roku legalnie pracowało 872,6 tys. emerytów, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu do poprzednich lat. Warto jednak zauważyć, że większość seniorów wciąż wybiera natychmiastowe przejście na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego. Eksperci podkreślają, że opóźnienie pobierania emerytury może prowadzić do wyższych świadczeń w przyszłości. Jednakże, w kontekście rosnącej liczby pracujących emerytów, pojawiają się pytania o stabilność finansową systemu emerytalnego. źródło
3. Kreml marnuje gaz: koniec rosyjskiego imperium energetycznego w Europie
Rosja, po częściowej utracie dostępu do europejskiego rynku gazu, zmaga się z nadwyżką surowca, której nie udało się skierować do Chin. W rezultacie Kreml decyduje się na spalanie nadmiarowego gazu, traktując go jako „gazodolar” – bezwartościowy odpad energetyczny. Ekspert Wojciech Jakóbik wskazuje, że to symboliczny koniec rosyjskiego imperium gazowego w Europie, które nie potrafi zagospodarować nadwyżek surowca. Zamiast generować dochody, Rosja zmusza się do marnotrawstwa, co podważa jej pozycję jako globalnego gracza energetycznego. źródło
4. Niemiecki koncern Henkel kończy działalność w Raciborzu
Niemiecki koncern Henkel ogłosił zamknięcie swojej fabryki w Raciborzu. Decyzja ta jest częścią szeroko zakrojonej transformacji działalności firmy w Europie. Produkcja w zakładzie ma zostać wygaszona do końca listopada 2025 r. Henkel zapewnia, że Polska pozostaje kluczowym rynkiem dla firmy, a produkcja będzie kontynuowana w innych fabrykach w Stąporkowie i Dzierżoniowie. Firma obiecuje odprawy i świadczenia przekraczające wymogi polskiego prawa oraz wsparcie w poszukiwaniu nowego zatrudnienia dla zwalnianych pracowników. źródło
5. UE wprowadza jednolite zasady dotyczące bagażu podręcznego – koniec z ukrytymi opłatami
Unia Europejska wprowadza nowe przepisy dotyczące bagażu podręcznego, które mają na celu uproszczenie zasad przewozu i ochronę praw pasażerów. Zgodnie z projektem rozporządzenia Komisji Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego, pasażerowie będą mieli prawo do zabrania na pokład samolotu bagażu podręcznego o wymiarach 55x40x20 cm i wadze do 7 kg, bez konieczności uiszczania dodatkowych opłat. Nowe przepisy mają na celu eliminację różnorodnych standardów stosowanych przez linie lotnicze oraz ukrytych kosztów związanych z bagażem. Przewoźnicy będą zobowiązani do przestrzegania tych ujednoliconych norm, co ma ułatwić pasażerom porównywanie ofert i uniknąć niejasności podczas podróży. źródło
6. Shell rozważa przejęcie BP – potencjalna fuzja wartą 80 miliardów dolarów
Według doniesień „The Wall Street Journal”, Shell prowadzi wstępne rozmowy na temat przejęcia BP, co mogłoby stworzyć jeden z największych koncernów naftowych na świecie. Wartość transakcji szacowana jest na około 80 miliardów dolarów. Po ujawnieniu informacji akcje BP wzrosły o 10%, jednak Shell zdementował te doniesienia, określając je jako „spekulacje rynkowe”. Pomimo zaprzeczenia, rozmowy mogą mieć miejsce, choć są w początkowej fazie i nie ma pewności co do finalizacji umowy. Jeśli dojdzie do fuzji, Shell umocni swoją pozycję na rynku ropy i gazu, stając się jednym z liderów branży. źródło
Nauka i technologie
1. Sławosz Uznański-Wiśniewski: Drugi Polak w kosmosie – start misji Ax-4
25 czerwca 2025 roku o godzinie 8:31 czasu polskiego z Centrum Kosmicznego Kennedy’ego na Florydzie wystartowała rakieta Falcon 9 z kapsułą Dragon, w której znajduje się czwórka astronautów, w tym Polak Sławosz Uznański-Wiśniewski. Misja Ax-4 ma na celu dotarcie do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), gdzie załoga spędzi około 14 dni, realizując eksperymenty naukowe i testy nowych technologii w warunkach mikrograwitacji. Sławosz Uznański-Wiśniewski jest drugim Polakiem, który poleciał w kosmos, po Mirosławie Hermaszewskim, i pierwszym, który odwiedzi ISS. W ramach misji Ignis, astronauta przeprowadzi 13 eksperymentów opracowanych przez polskie uczelnie i firmy, obejmujących m.in. badania nad stabilnością nanomateriałów, detektory promieniowania kosmicznego oraz wykorzystanie mikroorganizmów do podtrzymywania życia w kosmosie. Na pokładzie kapsuły znajdują się także pamiątki narodowe, takie jak naszywka ze skafandra Hermaszewskiego, fragmenty dzieł Mikołaja Kopernika i Fryderyka Chopina oraz polskie litery wydrukowane w technologii 3D źródło
2. Muzyka wzmacnia pamięć: badania ukazują jej wpływ na mózg i demencję
Najnowsze badania potwierdzają, że muzyka może wspierać pamięć – zarówno w zdrowych osobach, jak i u chorych na demencję. Według naukowców, słuchanie melodii aktywuje różne regiony mózgu odpowiedzialne za emocje, zapamiętywanie i koncentrację, a także zwiększa plastyczność mózgu, co wspomaga zapamiętywanie słów i wydarzeń. U chorych na Alzheimera i inne demencje muzyka potrafi przywoływać autobiograficzne wspomnienia i poprawiać nastrój, nawet w zaawansowanych stadiach choroby, dzięki zachowanym ścieżkom pamięci muzycznej. Ponadto, muzyka rytmiczna, jak rock czy pop (np. ABBA), poprawia koncentrację i zdolności wykonawcze u zdrowych osób, co potwierdzają badania z Japonii i Tsukuby . Inne analizy wykazują, że trening muzyczny i aktywne słuchanie mogą wpływać na tworzenie nowych połączeń nerwowych, co sprzyja lepszej pamięci werbalnej. źródło
3. Plastikowe odpady zamieniane w paracetamol – przełomowa metoda naukowców z Edynburga
Naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu opracowali innowacyjną metodę przekształcania odpadów plastikowych PET w paracetamol, popularny środek przeciwbólowy. Proces ten wykorzystuje genetycznie zmodyfikowane bakterie Escherichia coli, które po odpowiednich modyfikacjach enzymatycznych potrafią przekształcić kwas tereftalowy z plastiku w kwas para-aminobenzoesowy (PABA), a następnie w składnik aktywny paracetamolu. Cała procedura odbywa się w temperaturze pokojowej, w ciągu mniej niż 24 godzin, z wydajnością sięgającą 90%. Metoda ta jest praktycznie bezemisyjna i może stanowić zrównoważoną alternatywę dla tradycyjnych procesów produkcji leków, które opierają się na paliwach kopalnych. Choć technologia wymaga dalszego rozwoju przed wdrożeniem przemysłowym, stanowi obiecujący krok w kierunku ekologicznej produkcji farmaceutyków. źródło
4. UPWr uruchamia pierwszy w Polsce kierunek: Inżynieria danych satelitarnych i kosmicznych
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu uruchomił pionierski kierunek studiów – Inżynieria danych satelitarnych i kosmicznych, pierwszy taki program inżynierski w Polsce. Studenci będą zdobywać wiedzę z zakresu programowania, teledetekcji, systemów nawigacyjnych, sztucznej inteligencji oraz projektowania misji satelitarnych. Kierunek powstał we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) oraz Polską Agencją Kosmiczną (POLSA), a zajęcia poprowadzą eksperci z branży kosmicznej. Program studiów łączy elementy data science, informatyki i nauk o Ziemi, przygotowując studentów do pracy w dynamicznie rozwijającym się sektorze kosmicznym. Rekrutacja na kierunek już trwa, a szczegóły dostępne są na stronie rekrutacji UPWr. źródło
#prasowka #newsletter #informacje #nato #trump
No responses yet