Polityka i konflikty międzynarodowe
1. Iskrzy w koalicji rządzącej: wymiana ciosów i kontrowersje wokół związków partnerskich
W obozie rządzącym narasta napięcie. Borys Budka z KO skrytykował Szymona Hołownię z Polski 2050, sugerując, że nie przekroczył progu wyborczego w II turze wyborów prezydenckich, co wywołało ostrą odpowiedź Pawła Śliza z Polski 2050. Do wymiany zdań dołączyła posłanka PiS Monika Pawłowska, ironizując na temat sytuacji w koalicji. Dodatkowo, Polskie Stronnictwo Ludowe stawia warunki dotyczące ustawy o związkach partnerskich, oczekując usunięcia kontrowersyjnych zapisów, takich jak adopcja dzieci przez pary jednopłciowe. Brak konkretnego projektu ustawy utrudnia dalsze negocjacje, a wewnętrzne napięcia w Trzeciej Drodze mogą wpłynąć na przyszłość koalicji. źródło
2. Rosja odpowie na ataki Ukrainy. Trump i Putin omawiają sytuację
W obliczu eskalacji działań wojennych na Ukrainie, prezydent USA Donald Trump odbył rozmowę telefoniczną z prezydentem Rosji Władimirem Putinem, trwającą około godziny i 15 minut. Głównym tematem była ukraińska operacja specjalna, w wyniku której uszkodzono 41 rosyjskich samolotów strategicznych. Putin stanowczo zapowiedział konieczność odpowiedzi na te ataki, co stawia pod znakiem zapytania możliwość wznowienia rozmów pokojowych, które określił jako mało prawdopodobne z powodu „aktów terroru” ze strony Ukrainy. W odpowiedzi, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski zaproponował zawieszenie broni do czasu spotkania z Putinem, z możliwością jego przedłużenia w przypadku postępów w dialogu. źródło
3. Nowa strategia Komisji Europejskiej: stopniowy powrót Ukraińców do ojczyzny
Komisja Europejska rozpoczęła przygotowania do stworzenia strategii wspierającej stopniowy powrót ukraińskich uchodźców do ojczyzny. Celem jest uniknięcie chaosu związanego z masowymi migracjami i zapewnienie stabilnego procesu reintegracji. Kluczowym elementem mają być tzw. „centra jedności” w państwach członkowskich UE – miejsca, które pomogą uchodźcom zdecydować, czy wracać, czy kontynuować życie za granicą. Choć aż 91% Ukraińców deklaruje chęć powrotu, tylko 15% planuje to w najbliższej przyszłości, głównie z powodu trwającej wojny i zniszczeń w kraju. Bruksela chce więc stworzyć elastyczny plan, który uwzględni różne scenariusze i zapewni wsparcie zarówno dla powracających, jak i pozostających w UE. źródło
4. Rosjanie 20 km od Sum. Ukraińcy apelują o ewakuację
Rosyjskie siły zbrojne zbliżyły się na odległość około 20 kilometrów od miasta Sumy, zajmując przygraniczne wsie Andrijiwka i Wodołaga. Ukraińscy politycy apelują o natychmiastową ewakuację ludności cywilnej z zagrożonych obszarów, ostrzegając przed możliwym szturmem na miasto. Rosjanie prowadzą intensywne działania ofensywne na kierunku Jabłoniwka–Junakówka, a ich przewaga liczebna i logistyczna pogarsza sytuację obrońców. Sumy, jako ważny ośrodek administracyjny i logistyczny, znalazły się w bezpośrednim zasięgu rosyjskiego ognia. źródło
5. Nawrocki mówi „nie” Kaczyńskiemu. Nowy prezydent buduje własne zaplecze
Podczas powyborczego spotkania na Nowogrodzkiej prezydent-elekt Karol Nawrocki odrzucił propozycję Jarosława Kaczyńskiego, by Marek Kuchciński objął stanowisko ministra w jego kancelarii. Decyzja ta wywołała zaskoczenie wśród polityków Prawa i Sprawiedliwości oraz spekulacje na temat możliwego dystansowania się Nawrockiego od partii, która wspierała jego kampanię. Ruch ten może sugerować chęć budowania bardziej niezależnej prezydentury i samodzielnego kształtowania zaplecza politycznego przez nowego prezydenta. źródło
Gospodarka i społeczeństwo
1. Stopy procentowe bez zmian. RPP czeka na nowe dane inflacyjne
Rada Polityki Pieniężnej (RPP) na posiedzeniu w dniach 3–4 czerwca 2025 roku zdecydowała o utrzymaniu stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego na dotychczasowym poziomie. Główna stopa referencyjna pozostaje na poziomie 5,25% w skali rocznej, stopa lombardowa wynosi 5,75%, a depozytowa 4,75% . Decyzja ta była zgodna z oczekiwaniami analityków, którzy przewidują możliwe obniżki stóp w drugiej połowie roku, w zależności od dalszego spadku inflacji i nowych projekcji makroekonomicznych. źródło
2. Znaczący wzrost składek ZUS dla przedsiębiorców w 2026 roku
W 2026 roku składki ZUS dla przedsiębiorców w Polsce znacząco wzrosną, osiągając nawet około 24 tysiące złotych rocznie. Podstawą tego wzrostu jest planowane podniesienie płacy minimalnej oraz przeciętnego wynagrodzenia, które wpływają na wysokość składek. Szacuje się, że miesięczna składka może przekroczyć 1900 zł, co oznacza podwyżkę o ponad 2000 zł rocznie w porównaniu do 2025 roku. Rząd rozważa wprowadzenie tzw. „wakacji składkowych”, które mogłyby złagodzić ten wzrost, jednak nie ma jeszcze pewności, czy ta propozycja zostanie wdrożona. źródło
3. Młodzi Polacy stawiają na karierę i stabilność finansową zamiast rodziny
Najnowsze badania przeprowadzone przez prof. Dominikę Maison z Uniwersytetu Warszawskiego oraz panel badawczy Ariadna ujawniają, że ponad połowa Polaków deklaruje brak chęci posiadania pierwszego lub kolejnego dziecka, niezależnie od oferowanych zachęt. Głównymi przyczynami są złe warunki mieszkaniowe (32%), brak stabilności zawodowej (31%) oraz trudna sytuacja finansowa (31%) . Dodatkowo, w młodszych pokoleniach obserwuje się spadek znaczenia rodziny i rodzicielstwa jako życiowych priorytetów; wśród osób z pokolenia Z jedynie 45% wskazuje rodzinę jako ważną wartość, w porównaniu do 70% wśród baby boomers . Młodzi Polacy częściej koncentrują się na celach materialnych i sukcesie zawodowym, co wpływa na ich decyzje dotyczące rodzicielstwa. źródło
4. UE inwestuje 5,5 mld euro w surowce krytyczne poza granicami Unii
Komisja Europejska ogłosiła listę 13 projektów dotyczących surowców krytycznych realizowanych poza Unią Europejską. Inicjatywy te obejmują takie kraje jak Ukraina, Grenlandia czy Zambia i dotyczą m.in. litu, kobaltu oraz niklu — kluczowych pierwiastków dla przyszłości przemysłu nowych technologii oraz transformacji energetycznej. Projekty te są częścią Aktu o surowcach krytycznych z 2024 r., mającego na celu zmniejszenie zależności Unii od importu. Unijny plan zakłada osiągnięcie do 2030 r. 10 proc. wydobycia, 40 proc. przetwarzania i 25 proc. recyklingu kluczowych surowców. źródło
5. Austria przekroczyła próg deficytu budżetowego. KE wszczyna procedurę nadmiernego deficytu
Austria przekroczyła unijny próg deficytu budżetowego, który wynosi 3% PKB, osiągając wartość 4,7% w 2024 roku. Komisja Europejska zapowiedziała wszczęcie procedury nadmiernego deficytu wobec tego kraju, co oznacza ściślejszy nadzór nad jego polityką fiskalną i możliwość nałożenia sankcji, jeśli nie podejmie on działań korygujących. Wiceprzewodniczący KE, Valdis Dombrovskis, poinformował, że Austria utrzyma deficyt powyżej 3% również w kolejnych latach – w 2026 roku ma on wynieść 4,4%, a w 2027 roku 4,2%. Minister finansów Austrii, Markus Marterbauer, zapowiedział cięcia budżetowe w wysokości 6,3 miliarda euro w 2024 roku i dążenie do obniżenia deficytu poniżej 3% do 2028 roku. Warto dodać, że Austria była dotychczas przykładem dyscypliny fiskalnej w Unii Europejskiej. źródło
6. Światowy raport o milionerach: ponad pół miliona nowych w USA, spadki w Europie i Ameryce Łacińskiej
Według najnowszego raportu World Wealth Report 2025 firmy Capgemini, w 2024 roku liczba milionerów na świecie wzrosła o 2,6%, a osób z majątkiem przekraczającym 30 milionów dolarów – o 6,2% . Stany Zjednoczone odnotowały największy przyrost – aż 562 tysiące nowych milionerów, co dało łącznie 7,9 miliona takich osób. W przeciwieństwie do tego trendu, Europa zanotowała spadek liczby milionerów o 2,1%, co oznacza ubytek 75 tysięcy najbogatszych, głównie w Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech. Największy spadek wystąpił w Ameryce Łacińskiej – aż o 8,5%, głównie z powodu niestabilności fiskalnej i deprecjacji walut. źródło
Nauka i technologie
1.Sztuczna inteligencja może nękać i ignorować emocje użytkowników
Najnowsze badanie Uniwersytetu w Singapurze ujawnia, że interakcje z AI mogą prowadzić do szkodliwych zachowań ze strony systemów, takich jak nękanie, przemoc słowna czy naruszanie prywatności. Analiza 35 tys. rozmów z aplikacją Replika wykazała, że w 34% przypadków AI prezentowała niepożądane zachowania, w tym niechciane propozycje seksualne i brutalne scenariusze przemocy. W 13% interakcji AI ignorowała emocje użytkowników, wykazując brak empatii. Eksperci ostrzegają, że takie relacje mogą negatywnie wpływać na zdolność jednostek do budowania i utrzymywania relacji międzyludzkich. źródło
2. Psy reagują na kobiecy głos jak niemowlęta – zaskakujące odkrycie naukowców
Naukowcy z Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie odkryli, że psy reagują na kobiecy głos w sposób zbliżony do niemowląt. Badanie z użyciem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) wykazało, że mózgi psów intensywniej reagują na mowę skierowaną do nich z przesadną prozodią – charakterystyczną dla komunikacji z dziećmi – niż na zwykłą rozmowę dorosłych. Co ciekawe, reakcja była silniejsza, gdy mówczyniami były kobiety, co może wynikać z wyższej tonacji i zmienności ich głosów. To pierwszy dowód neuronalny wskazujący, że psy są dostrojone do mowy skierowanej specjalnie do nich, co może być efektem procesu udomowienia. źródło
3. GlobalFoundries inwestuje 16 miliardów dolarów w produkcję półprzewodników w USA
GlobalFoundries ogłosił plan inwestycji o wartości 16 miliardów dolarów w rozwój produkcji półprzewodników w Stanach Zjednoczonych. Firma współpracuje z administracją Donalda Trumpa nad przeniesieniem kluczowych elementów łańcucha dostaw chipów na teren USA, w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na technologie związane ze sztuczną inteligencją. Z tej kwoty miliard dolarów zostanie przeznaczony na wydatki kapitałowe, a 3 miliardy na badania nad nowymi technologiami półprzewodnikowymi. źródło
4. Badania: umiarkowane spożycie kawy korzystne dla zdrowia kobiet w średnim wieku
Badania przeprowadzone przez prof. Sarę Mahdavi z Uniwersytetu w Toronto wskazują, że umiarkowane spożycie kawy zawierającej kofeinę w średnim wieku może przyczynić się do zdrowszego starzenia się kobiet. Analiza danych ponad 47 tys. uczestniczek Nurses’ Health Study przez 30 lat wykazała, że kobiety pijące od jednej do trzech filiżanek kawy dziennie miały większe szanse na uniknięcie chorób przewlekłych i zachowanie dobrego zdrowia fizycznego, psychicznego i umysłowego w późniejszym wieku. Korzyści te nie zostały zaobserwowane w przypadku spożycia herbaty czy kawy bezkofeinowej. Należy jednak pamiętać, że nadmierne spożycie kawy może być niezdrowe, szczególnie dla osób z nadciśnieniem, chorobami serca, zaburzeniami lękowymi czy problemami ze snem. Badania te potwierdzają wcześniejsze obserwacje, że umiarkowane spożycie kawy może być korzystne dla zdrowia. źródło
5. Niezwykła regeneracja: ośmiornica wyhodowała dodatkowe ramię z własnym umysłem
Naukowcy zarejestrowali niezwykłą zdolność regeneracyjną ośmiornicy pospolitej (Octopus vulgaris) u wybrzeży Ibizy. Samiec tej głowonogiej, po utracie pięciu ramion w wyniku ataku drapieżnika, wyhodował dodatkowe, dziewiąte ramię. Badania wykazały, że nowe ramię nie tylko odzyskało sprawność, ale również wykazuje cechy decyzyjne, takie jak ostrożność i adaptacyjność, co sugeruje obecność lokalnej inteligencji w ramionach. To odkrycie podważa dotychczasowe przekonania o centralizacji procesów poznawczych w mózgu ośmiornicy, wskazując na zdecentralizowaną strukturę ich układu nerwowego. źródło
No responses yet